Hakkı çiğnenen, mağdur edilen ya da haksızlığa uğrayan herkesin ortak umudu adalettir. Ancak adaletin kapısını çalarken dikkat edilmesi gereken bazı temel kurallar vardır. Dava açmak sadece “haklı” olmakla bitmez. Hakkınızı doğru kişiye, doğru zamanda ve doğru usulle aramanız gerekir. Aksi takdirde haklı olduğunuz bir konuda bile mahkeme karşınızda haksız duruma düşebilirsiniz. Bu yazıda, vatandaşlarımızın dava açarken dikkat etmesi gereken temel noktaları sade bir dille anlatmak istiyorum.
Doğru Kişiye Dava Açmak:
Dava açmadan önce, karşınızdaki muhatabın doğru kişi olup olmadığını dikkatlice kontrol etmelisiniz. Hatalı muhataba (hasıma) dava açılması, tüm dava sürecinin boşa gitmesine neden olabilir. Örneğin tapuda ismi geçen kişiyle değil de onun yakınına karşı açılan bir dava, usulden reddedilir. Bu da hem zaman hem de emek kaybına yol açar.
Delil Olmadan Dava Açmak :
Hukuk sistemimizde, mahkemeler yalnızca tarafların beyanlarına değil, sunulan delillere göre karar verir. Yani haklı olduğunuzu düşünmeniz yeterli değildir; bu haklılığı belgelerle ve tanıklarla ispat edebilmeniz gerekir. Unutmayın, hukuk iddiayı değil, ispatı değerlendirir.
Zamanaşımına Dikkat :
Her hukuki talebin belirli bir süresi vardır. Bu süre dolduğunda, haklı olsanız bile hakkınızı yasal yollardan ileri sürmeniz mümkün olmayabilir. Özellikle işten çıkarılma, alacak ve tazminat gibi konularda sürelerin titizlikle takip edilmesi gerekir.
Usul Kurallarına Uygun Hareket Etmek :
Dava açarken dilekçenin şekli, mahkemeye sunulan evraklar, ödenmesi gereken harçlar ve izlenecek yöntemler usul hukukunun konusudur. Bu kurallar, davaların adil ve düzenli biçimde yürütülmesini sağlar. Hukukta “usul, esastan önce gelir” ilkesi geçerlidir. Yani mahkeme önce davanın doğru usulle açılıp açılmadığına bakar. Usule aykırı bir işlem varsa, dava esas incelenmeden reddedilebilir.
Avukatla Hareket Etmek :
Dava süreci çoğu vatandaş için karmaşık, yorucu ve teknik ayrıntılarla doludur. Bu nedenle bir avukattan destek almak sadece işlemleri kolaylaştırmaz, aynı zamanda hak kaybını da önler. Avukat, hangi hakkınızı nasıl arayacağınızı, delillerin nasıl sunulacağını, hangi sürelere dikkat edilmesi gerektiğini bilir. Unutmayın, avukata başvurmak bir lüks değil, hakkınızı korumanın en güvenli yoludur.
Vatandaşa 5 Hukuki Hatırlatma:
– Dava açmadan önce bir avukata danışın.
– Elinizde delil olmadan mahkemeye gitmeyin.
– Davayı kime açacağınızı iyi belirleyin.
– Hak düşürücü süreleri ve zamanaşımını kaçırmayın.
– Usul kurallarını hafife almayın; hukuk düzeni bu kuralların üzerine kuruludur.
Sonuç :
Usul, esastan önce gelir. Adalete ulaşmak sadece haklı olmakla değil, hakkı doğru yoldan aramakla mümkündür. Tarafların hak kaybına uğramaması açısından profesyonel destek alması telafisi güç zararların önüne geçecektir.
Av. Ömer Faruk Alfatlı