Covid-19 hastalığıyla ülke olarak tanışmamız ve mücadelemiz yaklaşık olarak 3 aydır sürüyor.
Virüsün insan vücudundaki etkisini göstermesi, bilimsel verilere göre; 4-14 gün sürüyor. Hatırlarsanız alışveriş merkezleri, berber-kuaför gibi işyerleri faaliyetlerine 11 Mayıs günü yeniden başlamıştı.
Yetkililerin, gelen bahar ayı ve artan hava sıcaklıklarıyla birlikte, insanların park ve bahçelerden faydalanmaları nın çok daha önemli olduğu gerçekliğine rağmen, park-bahçeleri henüz açmamışken; alışveriş merkezi, berber-kuaför gibi işyerlerini açmalarının bilim insanlarınca tartışıldığı bir ortamda aslında ortaya çıkan ve T.C. Sağlık Bakanlığı’ nın günlük, düzenli olarak yayınladığı veriler değerlendirildiğinde yapılanın çok da doğru olmadığı ne yazık ki görülmüş oldu.
Bakanlık verilerinden kıyasladığımızda; ne yazık ki, bu işyerleri açıldıktan sonra geçen ve karantina süreci olarak değerlendirilen 14 günlük sürenin dolduğu günlerde günlük vaka sayılarının günlük test sayısına oranlarında manidar artışların olduğunu görmekteyiz.
Peki ne olacak şimdi, işyerlerini hiç açmayacak mıyız? gibi bir soru soruyor insan kendi kendine: tıpkı, 20. Yüzyılın başlarındaki Maarif Nazırı Emrullah Efendi’ nin; “Şu mektepler olmasaydı maarifi ne güzel idare ederdim”, dediği gibi…
Normalleşme sürecinin artık aşama aşama başlaması gerektiği/başlayacağının konuşulduğu bugünlerde aslolan gerçeklik çok iyi özümsenmeli. Elbette hayat devam etmeli, yeniden tüm işyerleri ve kurumlar faaliyetlerine eskiden olduğu gibi başlamalı ancak, oyunu bir süreliğine daha Covid-19’ un kurallarına göre kurmak gerektiği asla unutulmamalı.
T.C. Sağlık Bakanlığı tüm sektörler için, ayrı ayrı uyulması gerekli kurallar bütününün yeraldığı çok kapsamlı bir Salgın Yönetimi ve Çalışma Rehberi yayınladı. İşyerlerine uyulması gerekli kurallarla ilgili afiş ve posterler gönderilmeye başlandı. Bu rehberden, vatandaşların ortak olarak kullandığı bazı sektörlere ilişkin, genel kurallara bakacak olursak;
İş Yerine Yönelik Önlemler
» Maskesiz ve maskeyi uygun şekilde (burun ve ağız kapalı şekilde) kullanmayan müşteriler içeri alınmamalıdır.
» Çalışan ve müşteri dâhil 4 metrekareye 1 kişi olacak şekilde içeriye müşteri alınmalıdır. Bu kurala göre iş yeri kapasite bilgisi kapıya asılmalıdır.
» Sosyal mesafe kurallarına (en az 1 metre/3-4 adım) uyulmalı, sıra beklenmesi gereken her yerde (iç ve dış mekân dâhil) mesafeler yer işaretleriyle belirlenmelidir.
» Sıra bekleyen müşteriler iş yeri dışında sosyal mesafe kurallarına göre belirlenmiş işaretlerde beklemelidir.
» Satış yerlerinin dışında sıra oluşması durumunda sosyal mesafenin korunması sağlanmalı, kalabalık oluşmasını engelleyecek önlemler alınmalıdır. Gerekirse sosyal mesafeyi sağlayacak şekilde zeminde işaretlemeler yapılmalıdır.
» Müşterilerden iş yerine tek başlarına girmeleri istenmelidir. Diğer aile bireylerinin mümkünse dışarıda kalmaları özendirilmelidir.
» Satış yerlerine müşteri haricinde misafir alınmamalıdır.
» İş yeri girişinde müşteriler tarafından kullanılmak üzere alkol bazlı el antiseptiği veya %70’lik alkol içeren kolonya bulundurulmalıdır. El antiseptiğinin doluluk durumu belirli aralıklarla kontrol edilmeli ve her zaman dolu olması sağlanmalıdır. İş yerine giren her müşterinin ellerini dezenfekte etmesi sağlanmalıdır.
» Mümkünse personel ile müşteri arasında direkt temas kurmalarının önlenebilmesi ve damlacık yoluyla bulaşın engellenmesi amacıyla şeffaf bir bariyer yerleştirilmelidir.
» Müşterilerin ödemelerinde tercihen temassız olmak üzere nakit olmayan ödeme yapmaları teşvik edilmelidir.
Müşterilere Yönelik Önlemler
» Müşterilerin iş yerinin girişinde görünür bir yere asılmış olan ve içeride uyulması beklenen kuralları açıklayan bilgilendirmeyi okuması sağlanmalıdır.
» Müşteriler, diğer müşteriler ve çalışanlar ile aralarında sosyal mesafeyi sağlamaları konusunda uyarılmalıdır.
» Müşterilerin maskeli olarak iş yerine girmesi sağlanmalıdır. Bu tip iş yerleri ve genel olarak toplum içinde kuralına uygun olarak basit bez maske takılması yeterlidir. Girişte maskesi olmayanlar için temiz maske bulundurulmalıdır.
» Müşteri iş yerine girdiğinde alkol bazlı el antiseptiği veya kolonya kullanmalıdır.
» Müşteriler, iş yeri içinde mecbur kalmadıkça yüzeylere dokunmamalıdır.
» Müşterilerin iş yeri içinde mümkün olduğu kadar kısa süre kalması sağlanmalıdır.
Evet, genel olarak hepimizin gittiği genel ihtiyaç maddelerimizi aldığımız işyerlerinden yararlanırken uymamız gerekli genel kurallar bunlar. Şayet bu kurallara uygun hareket edilirse, gerçekten de biz Covid-19’ la hem doğru şekilde mücadele etmeyi başarmış, hem de hayatı normal şekilde yaşamaya başlamış oluruz. Fakat, gelin görün ki biz Türk insanının asla vazgeçemediğimiz, güya birilerini atlattığımızı, kandırdığımızı düşündüğümüz hatalı davranış şekillerimiz burada da ne yazık ki kendisini gösteriyor; tıpkı araç kullanırken, emniyet kemerini arkamızdan dolandırarak takıp, polis gördüğünde hemen önüne alan yurdum insanı, bugünlerde de maskeyle bu tip oyunlara başladı bile.. Özellikle mahalle içlerindeki bakkal, şarküteri gibi işyerlerine alışveriş için gittiğimizde, ne yazık ki sosyal mesafe kurallarına uyulmadığını, maskesiz satışçı ve müşterilerin olduğunu görüyoruz. Geçen gün gittiğim böyle bir şarküteride içeride maskesiz bir müşterinin olduğunu görünce, içeriye girmeyip, o kişinin çıkmasını bekledim, çıktıktan sonra girdim ve işyeri sahibine: neden maskesiz kişiye müsaade ediyorsunuz dediğimde; “ne yapalım abi, söylüyoruz ama maalesef, anlatamıyoruz” cevabını aldım. Burada işin sorumluluğunun işyeri sahibi ve çalışanlarında olduğunu, bu tip maskesiz insanları kesinlikle içeriye almamaları gerektiğini, şayet girdilerse de kesinlikle kendilerine satış yapmamaları gerektiğini kendisine ilettim. Ama maalesef, genel durum ülkemizde bu.
Yıllardır hizmet verdiğimiz işyerlerinde, şantiyelerde saha denetimlerimizde çalışanlara: “ neden baret takmıyorsun?” diye sorduğumuzda, mevsim yazsa: “çok sıcak şefim, kafamı terletiyor, bunaltıyor”, mevsim kışsa: çok soğuk şefim, üşümemek için yün bere takıyorum, berenin üzerinde de baret durmuyor” cevaplarını/bahanelerini aldığımız gibi, şimdi de toplumumuzda maske ile ilgili çok bunaltıyor, terletiyor bahanelerini işitir durumdayız. Dolayısıyla, insanımızın bu kural sevmez, uymaz halleri normalleşme sürecinde gözümüzü korkutuyor maalesef…
Normalleşme sürecine çok daha güzel ve sorunsuz bir şekilde uyum sağlayabilmemiz için, işyerlerinde alınması ve uyulması gerekli kuralların yeraldığı T.C. Sağlık Bakanlığı’ nın yayınladığı “Salgın Yönetimi ve Çalışma Rehberi” ndeki bilgiler ışığında işyeri yetkilileri ve işverenlerin, İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimleri’ nin yönlendirmelerine riayet etmeleri ve toplumun tüm kesimlerinden vatandaşların da bu kurallara uymaları gerekmektedir.
Kontrollü bir şekilde normalleşerek, çok daha güzel ve sağlıklı günlere artık kavuşabilmemiz dileklerimle; sevgiyle kalın…
